Kamunun harcama ilkeleri: Genellik, açıklık, şeffaflık nedir?

Modern kamu maliyesinde ‘program bütçe’ yaklaşımı yaygınlaşmıştır. Bu sistemde harcamalar faaliyetlere veya programlara göre ayrılır. Program bütçe hangi avantajları sağlar, Türkiye’deki uygulaması nasıldır?

Kamu tedini hukuku, devletin topluma sunacağı mal veya hizmetlerin finansmanına ilişkin süreçleri ve yöntemleri konu alır. Özellikle kamusal kaynakların temini, harcamaların planlanması, kamu gelirleri ile giderleri arasındaki dengenin sağlanması gibi konuları içerir. Vergiler, harçlar, resimler ve benzeri kamu geliri araçları da bu kapsamda değerlendirilir. Ayrıca kamu hizmetlerinin finansmanı, bütçe kanunları, kamu borçlanması ve hazine işlemleri gibi alanlar bu hukuk dalının içinde yer alır. Yani kısaca devletin gelir temin etme ve bu gelirlerle kamusal ihtiyaçları finanse etme yöntemlerinin hukuki çerçevesini oluşturan bir alandır.

Kamu kurumlarının bütçeleri farklı kategorilere ayrılıyor. Genel bütçeli idareler hangileridir, özel bütçeli idareler (üniversiteler, bazı kamu kuruluşları) nasıl yapılandırılır, düzenleyici denetleyici kurumların bütçesi nasıl hazırlanır?

Genelde ihaleler açık usulle yapılmalı. Ancak bazı acil veya gizlilik gerektiren durumlarda pazarlık usulü öngörülüyor. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu pazarlık usulü hakkında ne diyor?

Uzun vadeli kalkınma planları (5 yıllık) ve orta vadeli program (3 yıllık) hazırlanıyor. Bu plan ve programlar bütçeyi ve kamu gelir-gider politikasını nasıl yönlendirir, hangi hukuki dayanağı vardır?

Danıştay idari yargı mercisi olarak görülüyor, ancak kamu sözleşmeleri, ihaleler veya imtiyaz sözleşmeleri Danıştay’ın ön denetiminden geçebiliyor. Bu süreç nasıldır, neden önemlidir?

Bazı bakanlık veya kurumlarda ‘özel fon’ ya da ‘döner sermaye işletmesi’ bulunuyor. Normal bütçe dışında para toplayıp harcama yapabiliyorlar. Bunlar hangi hukuki statüye göre çalışır, denetimi nasıldır?

Vergi dairesi mükelleften fazladan vergi tahsil etmiş veya hatalı tarh yapmış olabilir. Bu durumda mükellef hangi hukuki prosedürle talep edebilir, Vergi İdaresi ne kadar sürede iade etmek zorundadır?

Hazine nakit yönetimi, Hazine hesapları nerede tutulur? Merkez Bankası (TCMB) ile Hazine ve Maliye Bakanlığı arasında nasıl bir protokol ve yasal dayanak var?