Eczaneler arası rekabet ve mevzuatta yer alan kısıtlamalar nedir?

Hekim veya sağlık personeli, hastaya yapılacak tıbbi müdahalenin amacını, risklerini, olası komplikasyonları, alternatif tedavi yöntemlerini açıkça anlatmalı ve hastanın rızasını almalıdır. Yazılı veya sözlü olarak alınan bu onam, müdahalenin hukuka uygunluğunu sağlar. Eksik veya yanıltıcı bilgilendirme hastanın rızasını sakatlayabilir ve hekimin sorumluluğunu doğurabilir.

Bir ilacın piyasada beklenmeyen yan etkileri görülürse, Sağlık Bakanlığı veya ilgili otorite ilacın geri çekilmesine ya da ek uyarılar konmasına karar verebilir. İlaç firması da farmakovijilans raporlarıyla süreci takip eder. Eğer ilaç ciddi risk oluşturuyorsa ruhsat iptali dahi mümkündür. Bu süreçte hukuki sorumluluk üretici firmaya veya ithalatçıya ait olabilir.

Hasta dosyalarının izinsiz paylaşılması, kişisel sağlık verilerinin üçüncü kişilere aktarılması gibi ihlaller, hem KVKK açısından hem de tıbbi gizlilik açısından yaptırım gerektirir. Hastane yönetimi, sorumlu personel hakkında disiplin önlemi alabilir, ayrıca idari para cezası da gelebilir.

Malpraktis davası, eczacı hatası, hastane kusuru gibi durumlarda ne kadar sürede dava açılmalı? Zaman aşımı süresi neye göre belirlenir, hekimin ‘ceza’ ve ‘tazminat’ davalarında süre farkı var mı?

Hastaneler, özel veya kamu olsun, denetimlere tabidir. Denetimlerde hijyen, personel yeterliliği, ruhsatlı cihaz kullanımı, ilaçların uygun saklanması, hasta hakları vb. incelenir. Eksiklik veya ihlal saptanırsa uyarı, para cezası hatta kapatma kararı gelebilir. Yönetici kadro da sorumludur.

Hekimlerin veya sağlık çalışanlarının tedavi sürecinde bilgi eksikliği, dikkat kusuru veya özen göstermeme gibi ihlaller yapması hukuki ve cezai sorumluluğa yol açabilir. Özellikle tıbbi müdahalelerde standarda uygun davranılmadığında ve hastanın zarar gördüğü kanıtlandığında, hekime karşı malpraktis davası açılabilir. Bu davada, kusur, zarar ve illiyet bağı aranır. Mahkeme, hekim veya hastanenin sorumlu olup olmadığına tıp bilimi rehberliğinde uzman raporlarıyla karar verir.

Özel hastaneler, SGK anlaşmalı olsa bile belirli bir fark ücreti alabilir. Ancak bu ücretlerin üst sınırı, ilgili yönetmelik ve SGK protokolleriyle belirlenmiştir. Hastalardan alınan farkın, yasal limitleri aşmaması gerekir. Aksi takdirde hastane hakkında hem idari yaptırım hem de hasta şikâyetleri yoluyla hukuki süreçler doğabilir.

Estetik amaçlı cerrahi müdahalelerde, genellikle tıbbi zorunluluk değil, hastanın talebi ön plandadır. Hekimle hasta arasında bir hizmet sözleşmesi kurulurken aynı zamanda tıbbi müdahale çerçevesinde aydınlatılmış onam alınmalıdır. Beklenen sonuç elde edilemez veya komplikasyon oluşursa hekimin kusuru var mı incelenir. Objektif tıp standartlarına uymak çok önemlidir.

Bir kişinin akıl hastalığı varsa, kendisi aydınlatılmış onam veremeyebilir. Bu durumda yasal temsilcisi (vasisi) veya mahkeme kararı devreye girer. Bu süreçte vasi atanması gerekebilir. Acil durumdaysa doktor ‘zorunlu tedavi’yi uygulayabilir.